Rośliny barwiące

Pigmenty naturalne, pigmenty syntetyczne

Przez długi czas człowiek miał do dyspozycji tylko to, co natura oferowała mu do malowania, pisania, dekorowania czy farbowania: w ten sposób nauczył się rozpoznawać i wykorzystywać rośliny zdolne dostarczyć tych cennych barwników. Te „naturalne” kolory zostały zdetronizowane na początku XX wieku wraz z pojawieniem się petrochemikaliów, które dostarczają obecnie powszechnie stosowanych syntetycznych pigmentów.

Jednak w ostatnich dziesięcioleciach, równolegle z rozwojem produktów organicznych i ekologicznych (kosmetyki organiczne, tkaniny ekologiczne, „naturalna” dekoracja wnętrz itp.) zaczęliśmy ponownie przyglądać się naturalnym pigmentom, czy to roślinnym czy mineralnym, aby uzyskać roślinne farby i naturalne barwniki. Zainteresowanie budzi również uprawa roślin barwnikowych, które prawie zanikły. I nie bez powodu: zdrowsze, jaśniejsze, cieplejsze, bardziej ekologiczne pigmenty roślinne nie są pozbawione zalet.

Czym jest roślina farbiarska?

Różne odcienie uzyskane z Isatis tinctoria

Kilkaset gatunków roślin jest używanych na całym świecie, czasami od tysięcy lat, ze względu na ich właściwości barwiące: są one wykorzystywane do produkcji barwników (w szczególności do tekstyliów, ale także papieru i innych środków piśmienniczych). Co za tym idzie, zakład farbiarski to zakład, który w naturalny sposób wytwarza pigmenty, które są ekstrahowane i wykorzystywane do barwienia różnych materiałów (tkanin, wełny, drewna itp.), produkcji kolorowej żywności (barwniki spożywcze), produktów kosmetycznych (makijażu). , farby do włosów), naturalne tusze, a nawet farby roślinne.
Pigmenty są, w zależności od przypadku, zawarte w liściach (indigotier), kwiatach (szafran), owocach (bejca orzecha włoskiego) lub nasionach (annato), korzeniach (kurkuma), drewnie (klocek) lub soku (drzewo smoka) . Proces ekstrakcji może być prosty (prosty wywar z rośliny) lub bardzo złożony (moczenie, fermentacja, suszenie, bejcowanie solami metalicznymi itp.): czasami trzeba było trochę wyobraźni i prób i błędów, aby uzyskać cenny kolor!

Ogromna paleta

Chociaż uzyskany kolor może się różnić w zależności od wielu czynników (czas zbioru, materiał do barwienia, ilość użytego materiału barwiącego, obróbka fizyczna lub chemiczna itp.), możemy sklasyfikować rośliny barwiące według koloru wyekstrahowanego pigmentu.

Żółty

Oto niektóre z wielu roślin barwiących, które można wykorzystać do uzyskania różnych odcieni żółci:

Kosmos siarkowy

• Szafran (Krokus sativus): szafran, roślina przyprawowa i barwiąca, jest rośliną bulwiastą o fioletowych kwiatach (rodzina Iridaceae), której czerwone znamiona mają silne właściwości barwiące.
• Wściekłość Sylvan (Anthriscus sylvestris): dzika roślina z rodziny Apiaceae (Umbellifera), wysoka, o białych kwiatach; często znajduje się na zboczach, że szybko kolonizuje.
• pchła kanadyjska (Conyza canadensis): roślina z rodziny Asteraceae (Compositae) pochodząca z Ameryki Północnej, ale obecnie szeroko rozpowszechniona w Europie, zwłaszcza na obszarach miejskich; kwiaty białe do żółtych. Uzyskuje się z niego złocistożółty do brązowego pigment.
• Rumianek farbiarski (Anthemis tinctoria): roślina wieloletnia o żółtych kwiatach, z rodziny Compositae, pochodząca z krajów śródziemnomorskich.
• Gaude (Reseda luteola): dwuletnia roślina zielna powszechna w Europie, której zielonkawo-żółte kwiaty zawierają żółty barwnik (luteolina).
• kosmos siarki (Kosmos siarkowy): jednoroczna roślina zielna, uprawiana, z której uzyskuje się różne odcienie barwników, od jasnopomarańczowego do pomarańczowoczerwonego, w zależności od użytej części rośliny (kwiaty lub cała roślina) i zabiegu.
• Kurkuma (Kurkuma Longa): kłączowa roślina zielna z rodziny Zingiberaceae, której „korzeń” (kłącze) zredukowany do proszku jest używany jako przyprawa i jako pomarańczowo-żółty barwnik.

czerwony

Wiele roślin zawiera czerwone pigmenty, które można wykorzystać jako barwniki:

Bixa orellana (annato)

• Szaleniec farbiarzy (Nalewka Rubia): wieloletnia roślina zielna z rodziny Rubiaceae, której kłącza zawierają czerwony pigment, szeroko stosowany w latach 1829-1914 przez armię francuską do farbowania spodni mundurów piechoty (słynna czerwień madder).
• Krokosz barwierski (Carthamus tinctorius) lub fałszywy szafran: roślina jednoroczna pochodząca z Egiptu, której kwiaty zawierają jasnożółty do czerwonego pigment, stosowana w starożytnym Egipcie, a także w średniowieczu w świecie muzułmańskim. Krokosz był przez długi czas jedynym źródłem różowego barwnika.
• Annato (Bixa orellana), annatto, urucum lub annato: annato, krzew pochodzący z tropikalnej Ameryki, od dawna znany jest z czerwonych nasion, które dają różne odcienie pomarańczy i czerwieni. W szczególności Indianie amerykańscy używali go do malowania ciała. Annato jest nadal bardzo popularnym barwnikiem spożywczym (mimolette, livarot, filety z plamiaka, chipsy, kremy deserowe itp.).
• Henna (Lawsonia bezwładna): ciernisty krzew pochodzący z tropików i subtropików globu, którego liście zawierają żółty do brązowego/czerwonego pigmentu, używany do barwienia tekstyliów oraz w kosmetyce (farbowanie włosów, tatuaże kobiece itp.).
• Orzech włoski (Juglans regia): mięsista skorupa wciąż zielonych orzechów zawiera silnie zabarwiony ciemnoczerwony do brązowego pigment („bejca orzecha włoskiego”), używany w szczególności w meblarstwie do barwienia drewna.

Niebieski fioletowy

Chociaż niebieski jest częstym kolorem w kwiatach, rośliny barwiące dające niebieski kolor są raczej rzadkie. W przypadku pierwszych trzech wymienionych poniżej, mniej lub bardziej skomplikowana obróbka jest niezbędna do uzyskania pożądanego odcienia niebieskiego:

Isatis tinctoria (pastel farbiarzy)

• Persicaria na indygo (Persicaria tinctoria) lub rdest farbiarzy: ta jednoroczna roślina z rodziny Polygonaceae, pochodząca z Azji, jest jednym z głównych źródeł koloru niebieskiego podczas barwienia, pigment jest pozyskiwany z liści (a nie z kwiatów, które są zabarwione na różowo).
• Producent indygo (Indigofera tinctoria): drzewo z rodziny Fabaceae, rosnące w gorących regionach Azji i Afryki, którego liście zawierają fioletowo-niebieską zasadę barwiącą.
• Pastel farbiarzy (Isatis tinctoria) lub urzen: roślina z rodziny Brassicaceae, rosnąca w strefach umiarkowanych. Kiedyś był powszechnie uprawiany ze względu na liście, z których wytwarzano niebieski barwnik zwany pastelem. Przed pojawieniem się handlu z Azją (i pojawieniem się indygo w XVII wieku) roślina ta była jedyną rośliną w Europie zdolną do zapewnienia stabilnego niebieskiego barwnika.
• Porosty : niektóre gatunki porostów zawierają purpurowy pigment zwany orsylem, używany od czasów starożytnych do barwienia tkanin i wełny.

A co z zielonym?

Zieleń na ogół otrzymuje się z żółtych pigmentów, które poddaje się obróbce (na przykład utlenianiu). Jednak niektóre rośliny barwiące mogą spontanicznie dawać mniej lub bardziej stabilny zielony pigment (rokitnik, wrotycz pospolity, ligustr, wiązówka itp.).

Drewno z bali
Niesklasyfikowane tutaj, drewno kłodowe (Haematoxylum campechianum) to, jak sama nazwa wskazuje, drewno pochodzące z Ameryki Środkowej, które pozwala uzyskać niezwykłą paletę barw bawiąc się bejcą (czerwień, błękit, fiolet, szarość, brąz, czerń).