Z kwiatami, bez kwiatów, bez nasion…
Sposób rozmnażania się żywych organizmów jest jednym z kryteriów leżących u podstaw systematycznej klasyfikacji. A tym samym :
- Rośliny kwitnące (i nasienne) to okrytozalążkowe (przypadek zdecydowanej większości roślin, które rosną w naszych ogrodach),
- Te bez kwiatów, ale z nasionami są nagozalążkami (głównie drzewa iglaste). U tych roślin kwiaty nie mają płatków ani działek, a nasiona uzyskane po zapłodnieniu komórki jajowej (umieszczonej pod prostą łuską szyszki żeńskiej) przez pyłek (z szyszek męskich), często przez zapylanie przez wiatr, są nagie , a nie wewnątrz owocu.
- Ci bez kwiatów i nasion są tak zwane rośliny gorsze: paprocie i skrzypy (rośliny z naczyniami), pianki i wątrobowce (rośliny bez naczyń), porosty i glony, jak również grzyby (które z ewolucyjnego punktu widzenia, pamiętajmy, nie są już tak naprawdę roślinami, a jeszcze nie zwierzętami).
Przykład rozmnażania u paproci
U paproci na spodniej stronie liści znajdują się małe woreczki, zwane zarodniami, które zawierają zarodniki (w mchach zarodnie znajdują się na końcu „włosa”, zwanego sporogonium). Zarodniki, które mierzą kilka tysięcznych milimetra, a zatem są bardzo lekkie, są uwalniane i unoszone - czasami bardzo daleko - przez wiatr, wodę lub zwierzęta. Te zarodniki kiełkują gdy warunki klimatyczne są sprzyjające: upał i przede wszystkim wilgotność. Dają początek gametofitowi (zwanemu protallus), malutki organizm w kształcie serca, który posiada dwa rodzaje narządów rozrodczych :
- Antheridia, które zawierają anterozoidy (gamety męskie), wyposażone w wici umożliwiające im poruszanie się w środowisku wodnym (nieco odpowiednik plemników u ssaków)
- Archegonia, które zawierają oosfery (gamety żeńskie), nieruchome (nieco odpowiednik oocytów ssaków).
ten anterozoidy zapładniają oosfery: z tego związku rodzi się nowa paproć (organizm wegetatywny lub sporofitowy).
ten cykl życiowy paproci (i mchów) obejmuje zatem dwa rodzaje organizmów : jeden, który wytwarza zarodniki (sporofit: to forma, którą widzimy w ogrodzie), drugi, który wytwarza gamety (gametofit: znacznie bardziej dyskretny).
Na grzybyreprodukcja odbywa się w dość porównywalny sposób.
Dlaczego naturalna ewolucja sprzyjała roślinom kwitnącym?
Bez wody nie ma rozmnażania paproci!
Pierwsza trudność dla mchów i paproci: do rozmnażania potrzebują wody. Bez znacznej wilgotności, bez kiełkowania zarodników i bez możliwości przemieszczenia anterozoidów do oosfer. Rośliny te nie są zatem przystosowane do kolonizacji suchych środowisk, co ogranicza ich siedlisko.
Brak mieszania genetycznego, duża przeszkoda
Ponadto reprodukcja roślin bez kwiatów i nasion ma dużą wadę: nie ma brak mieszania genetycznego. Rzeczywiście, nawet jeśli jest to kwestia rozmnażania płciowego (w tym sensie, że obejmuje gamety męskie i żeńskie), ten sposób rozmnażania obejmuje tylko jeden rodzic.
Jednakże mieszanie genetyczne pozwala :
- Z prawidłowe szkodliwe mutacje. Upraszczając, gdy jest dwoje rodziców, skojarzenie 2 alleli (allel jest „wersją” genu; jest po jednym od każdego rodzica) umożliwia skompensowanie możliwych niepowodzeń jednego z dwóch niepowodzeń które pojawiły się po mutacjach. Jeśli jest tylko jeden rodzic, ta „samokorekta” genomu nie jest możliwa i łatwiej kończy się regresją (trochę jak w przypadku pokrewieństwa).
- Z ujawniają nowe korzystne cechy dla potomstwa. W tym trybie rozmnażania „z jednym rodzicem” nie ma zmienności ani zdolności przystosowania się do środowiska: rośliny nie ewoluują zbyt wiele, w przeciwieństwie do roślin kwitnących, które dzięki możliwości, jaką daje im tryb rozmnażania „z 2 rodzicami”, zostały w stanie przetestować nowe kombinacje alleli, z których niektóre dają przewagę adaptacyjną osobnikowi.
- Żywe rośliny kopalne, rośliny prehistoryczne
- Różne rodzaje roślin
